Kripto Para Birimi işlemlerinde kullanılan terimlerin ne anlama geldiğini biliyormusunuz ? Kripto Haberleri olarak sizler için hazırladığımız harf sıralı kripto para sözlüğüne mutlaka gözatmalısınız
A
Adres
Harf ve sayı dizileriyle ifade edilen, kripto paraların gönderilip alınabildiği yere denir.
Airdrop
Belirli bir kitleye kripto para veya token dağıtmak için düzenlenen pazarlama kampanyasına denir.
Airnode
Airnode, API3 blockchain protokolüne katılmak ve veri akışlarını zincire eklemek isteyen API sağlayıcıları tarafından kolayca dağıtımı sağlanan bir oracle düğümü ve API blockchain ağ geçididir.
Akıllı Sözleşme (Smart Contract)
Akıllı sözleşme, blockchain ağlarında üçüncü taraf olmadan sözleşmelerin işleme konması, doğrulanması veya uygulanmasını amaçlayan otomatik protokoldür.
Alfa
Alfa, yatırımın piyasadaki kıyaslama endeksine göre performansını gösteren finansal bir araçtır.
Algoritmik Stablecoin
Algoritmik stablecoin; değer artışı durumunda piyasaya yeni token süren, değer düşüşünde ise dolaşımdaki tokenlerin belli kısmını piyasadan çeken bir algoritma kullanarak fiyat istikrarı sağlayan varlık modelidir.
Altcoin
Bitcoin, dünyanın hayal gücünü harekete geçiren ilk kripto para birimi olduğundan, diğer tüm kripto para birimleri “alternatif” olarak değerlendirildi ve “altcoin” olarak adlandırıldı.
Altın Destekli Kripto Para
Fiziksel altının değerini temsil eden kripto para veya tokendir. Söz gelimi bir kripto para, fiziksel gram altına denk olabilir.
Anarko Kapitalizm
İlk olarak ABD’li ekonomist Murray Rothbard tarafından tasarlanan ve şimdilerde kripto topluluğunun birçok üyesi tarafından benimsenen bir siyaset felsefesidir.
Anormal Getiri
Anormal getiri, belirli süre içinde herhangi bir varlık veya menkul kıymetten olağan dışı gelir elde etmektir.
Asenkron (Asynchronous)
Aynı anda veya aynı hızda gerçekleşmeyen işlemlere asenkron (asynchronous) veya eş zamansız denir.
Ashdraked
Alım satım yapanların, özellikle de Bitcoin için kısa pozisyon alanların yatırdıkları toplam sermayenin tamamen kaybedilmesidir.
ASIC
Uygulamaya özel tümleşik devrenin kısaltması olan bu terim, kripto para madenciliği için tasarlanmış cihazları temsil eder.
ASIC-Resistant (ASIC Direnci)
Uygulamaya özel geliştirilen entegre devrelerin (ASIC), tüketici sınıfı donanımlara üstünlük kuramadığı blockchain ve madencilik algoritmalarıdır.
Atomic Swap (Atomik Takas)
Borsa veya herhangi bir aracı kullanmadan, muhataplar arasında kripto para transferi yapılmasıdır.
Authority Masternode (VeChain)
Yetkili ana düğüm (authority masternode), VeChainThor tam düğüm (full node) programını çalıştıran ağa bağlı sunucudur.
B
Bagholder
Performansından bağımsız biçimde, belli bir kripto para veya tokeni yüklü miktarda elinde bulundurmaya devam eden yatırımcıdır.
Bakers
Tezos blockchain üzerine yeni işlem bloku eklemeye “baking”, bu işlemi yapanlara da “bakers” denir.
Barındırılan Cüzdan
Üçüncü parti hizmet sağlayıcı tarafından yönetilen cüzdandır.
Beacon Chain
Zincir parçalarını koordine eden, Ethereum 2.0 gibi Hisse İspatı (PoS) tabanlı kripto paralardaki doğrulayıcı kayıtlarını ve stake işlemlerini yöneten blockchain ağıdır.
BEP-2 (BNB Chain Token Standardı)
BNB Chain tokenleri için teknik standarttır.
BEP-20
BEP-20, Ethereum’un ERC-20 sistemini ileriye taşımak amacıyla oluşturulan BNB Chain token standardıdır.
BEP-721
BEP-721, benzersiz token (NFT) üretmek için kullanılan BNB Chain token standardıdır. ERC-721 token standardının en popüler uzantılarından biri olarak kabul edilir.
BEP-95 (Bruno Sert Çatallanması)
Binance Evolution Proposal (BEP-95), BNB token yakma sürecini hızlandırmayı amaçlayan Bruno isimli sert çatallanma (hard fork) güncellemesidir.
Binance Labs
Binance Labs, blockchain ve kripto para işletmelerini, girişimlerini ve topluluklarını destekleme, bunlara yatırım yapma ve geliştirme projesi olmasının yanı sıra, sosyal bir fondur.
Binance Launchpad
Binance Launchpad sayesinde kripto girişimleri sermaye toplayabilir ve projelerini Binance ekosistemindeki milyonlarca yatırımcıya tanıtma imkanına kavuşabilir.
Birikim Aşaması
Birikim aşaması, piyasada yaşanan düşüşün ardından kurumsal yatırımcıların kademeli biçimde alım yapmaya başladığı ve yakında olumlu bir yükseliş sinyalinin ortaya çıkacağının beklendiği aşamadır.
Birinci Katman (Layer 1)
Birinci katman blockchain, temel protokolü daha ileriye taşıtan bir dizi çözümdür.
Bitcoin ATM (BTM)
Kullanıcının Bitcoin alıp satmasına olanak tanıyan para çekme makinesi veya ATM.
Bitcoin Hakimiyeti (BTCD)
Bitcoin Hakimiyeti; Bitcoin piyasa değerinin, toplam kripto para piyasasının değerinin ne kadarına denk geldiğini gösteren orandır.
Bitcoiner
Bitcoin fiyatının yükseleceğine inanan kişidir.
BitLicense
New York Eyaleti Finansal Hizmetler Departmanı tarafından verilen ve sanal para işlemleri gerçekleştirmeye izin veren işletme lisansıdır.
Bizans Generalleri Problemi
İçinde güvenilemeyen veya doğrulanamayan üyelerin yer aldığı bir grup ya da takımda, tek strateji için fikir birliği kurulması durumunu tarif eder.
Bizans Hata Toleransı (BFT)
Bizans Hata Toleransı (BFT), bilgisayar sisteminde yer alan kimi bileşenler arızalansa bile, bağımsız biçimde fikir birliğine varılmasını sağlayan özelliktir.
Blockchain
Dağıtık defter sistemi. Bir dizi blok veya dijital verilerin herkese açık biçimde art arda depolandığı veri tabanı. Kripto para birimlerinin temeli.
Blockchain Ağı
Blockchain yapısının düzgün biçimde işlemesini sağlayan düğümlerden meydana gelen ortamdır.
Blockchain Tribalism
Blockchain tribalism, blockchain veya kripto para topluluğunun belirli bir blockchain veya kripto paraya ideolojik açıdan bağlı hale gelmesidir.
Blok Başlığı
Blok başlığı, madenciliğin teşvik edildiği İş İspatı konsensüs algoritması ile hash koduna dönüştürülen bloka ait benzersiz bir tanımlayıcıdır.
Blok Boyutu
Blockchain teknolojisinde blok boyutu, zincirdeki tek blok içine eklenebilecek toplam veri miktarını ifade eder.
Blok Gezgini
Kullanıcının, blockchain üzerindeki belli bir blokun ayrıntılarını görüntülemesini sağlayan uygulamadır. Blockchain tarayıcısı olarak da adlandırılırlar.
Blok Süresi
Blockchain tabanlı sistemlerde yeni blok üretilmesi için gereken süreyi ifade eder.
Blok Üreticisi
Blok üreticisi (BP), blok işlemlerini doğrulamak üzere donanımı seçilen kişi veya gruptur. Çoğu Hisse İspatı (PoS) blockchain ağında olduğu gibi sıradaki bloku oluşturur.
Bonding Curve
Bonding Curve, bir değer varlığının fiyatı ile arzı arasındaki ilişkiyi tanımlayan matematiksel eğriye deniyor.
Bulut Madenciliği
Kripto para madenciliğinin şirketler üzerinden kiralanan işlem gücüyle yapılmasıdır.
C
CeDeFi
Merkezi merkeziyetsiz finans anlıma gelen CeDeFi, geleneksel merkezi finansal hizmetleri ile merkeziyetsiz uygulamaları birleştiriyor. Böylece modern finansal çözümler geleneksel düzenlemelere uygun hale geliyor.
Coin Mixer
Coin mixer, kullanıcıların kripto para adresleri arasındaki işlemleri karıştırır. Böylece izlenemez hale gelirler ve varlıkların ilk göndericisi veya alıcısına kadar takip edilmeleri mümkün olmaz.
Coinbase
Madenciliği yapılabilen kripto para birimlerinde “coinbase” değeri, sıfırdan üretilen ve her yeni blokta madencilere ödül olarak verilen para miktarıdır.
Coinbase Transaction
Yeni oluşturulan blok içindeki ilk işlem, üretilen Bitcoin ve madenciye işlem ücretlerinin aktarılmasını temsil eder.
Composable DeFi
Composable DeFi, farklı DeFi protokolleri arasında birlikte çalışabilirliği ifade eder.
Composable Token (Birleştirilebilir Token)
ERC-998 standardıyla tanımlanan birleştirilebilir token modelinde NFT varlıkları; diğer NFT varlıklarına (ERC-721) ve değiştirilebilir tokenlere (ERC-20) sahip olma özelliği kazanır.
Core Wallet
Çekirdek kripto cüzdan, blockchain ağının yalnızca bir parçasını değil, tüm blockchain verisini içerebilir.
CPU Madencisi
Madencilik bilgi işlem gücü gerektirdiği için, merkezi işlem birimi (CPU) kullanarak kripto para oluşturmaya veya madencilik işlemine, “CPU madenciliği” veya merkezi işlem birimi madenciliği ismi verilir.
Cryptojacking
Kullanıcının rızası olmadan bilgisayarını kripto para madenciliği için kullanmaktır.
Custodian
Custodian veya emanetçi, kurum veya bireylere ait varlıkları güvenli biçimde saklamaktan sorumludur.
Custody (Saklama)
Saklama, finansal bir kuruluşun, değer varlıklarının çalınmasını önlemek için müşterileri adına finansal varlıkları tutma ve koruma hizmetidir.
Cypherpunk
Cypherpunk hareketi, sosyal ve politik açıdan ilerlemek amacıyla kriptografi ve diğer gizlilik odaklı teknolojilerin kullanımını teşvik eder.
Ç
Çatallanma (Fork)
Çatallanma veya “fork”, alternatif blockchain sürümü oluşturur ve iki blockchain yapısının aynı anda çalışmasını mümkün kılar.
D
Daedalus Wallet
Daedalus Wallet, tek tohum (seed) ifadesinden sonsuz sayıda anahtar oluşturabilen çoklu platform destekli, açık kaynaklı, hiyerarşik ve deterministik bir cüzdandır.
Dağıtık Defter Sistemi
Verilerin merkeziyetsiz düğümlerden oluşan bir ağ üzerinde depolandığı defterlerdir. Dağıtık defter mutlaka kripto para içermek zorunda değildir.
Dağıtık Defter Teknolojisi (DLT)
Birden çok katılımcı tarafından erişilen ve birden fazla yerde saklanan kayıt defteri. Blockchain teknolojisinin temeli.
DAO Summoning
DAO Summoning, DAO oluşturma veya şekillendirme eylemidir.
Darknode
RenVM, “darknode” ismi verilen merkeziyetsiz bilgisayar ağı tarafından yürütülür. Belirli koşulları sağlayan ve uygun tazminatı veren herkese bilgi işlem güçlerini ve depolama alanlarını sunarlar.
DeFi
Geleneksel ve merkezi finans hizmetlerine karşı geliştirilmiş alternatiftir.
DeFi Aggregator
DeFi Aggregator ya da DeFi toplayıcı, çeşitli DeFi platformlarındaki işlemleri tek noktada listeler.
Dijital Para
Geleneksel fiziksel paraların aksine yalnızca dijital biçimde var olan değer varlıklarıdır.
Doğrulanmamış İşlem
Transfer işleminin henüz blockchain ağına eklenmediği durumdur.
Doğrulayıcı (Validator)
Proof of Stake (PoS) tabanlı blockchain ağının katılımcıları blok doğrulamasında yer alıp ödül kazanır.
Dolaşan Arz
Piyasada ve kullanıcıların elinde bulunan toplam kripto para miktarına dair en tutarlı tahmindir.
Donanım Cüzdan
Donanım cüzdan, kripto para birimleri için kullanılan ve genellikle USB belleğe benzeyen cihazdır.
Düğüm (Node)
Veri depolayan blockchain altyapısının temel birimidir.
E
E-İmza
Elektronik imza veya e-imza, belge veya sözleşmenin resmi kabulünde fiziksel imza yerine geçen işaret, ses veya sembol gibi her türlü elektronik damgadır.
Edge Node
Bilgisayar biliminde “edge node (uç düğüm)”, diğer düğümlerle bağlantı oluşturmak adına son kullanıcı için ağ geçidi görevi gören bilgisayardır.
Efektif Hisse İspatı
Efektif Hisse İspatı, Harmony’nin hem güvenlik hem de merkeziyetsizliği hedefleyen Hisse İspatı konsensüs mekanizmasının bir versiyonudur.
Electrum Wallet
Windows, MacOS ve Linux üzerinde çalışabilen, basit arayüzlü Bitcoin cüzdanıdır.
Enflasyon
Fiyatlarda genel bir artış yaşanması ve paranın satın alma gücünün düşmesidir.
Enterprise Ethereum Alliance (EEA)
Ethereum ağını daha ileriye taşımak için birlikte çalışan grup kuruluşu ve şirkettir.
Epoch
Eğitim veri setinin algoritma aracılığıyla baştan sona tam olarak çalıştırmasına makine öğreniminde “epoch (dönem)” ismi verilir.
Equity (Öz Sermaye)
Öz sermaye, şirkete ait tüm varlıkların tasfiye edilmesi ve tüm borçların ödenmesi durumunda şirketin hissedarlarına iade edilebilecek fonlara karşılık gelir.
Erasure Coding
Erasure Coding ya da Silme Karakter Kodlaması; verinin bölümlendirilip, genişletilip ve yedekli bilgilerle birlikte kodlanarak birden çok noktada depolanmasıdır.
ERC-1155
Enjin tarafından oluşturulan ERC-1155 dijital token standardıdır ve eski token standartlarına kıyasla daha fazla güvenlik sunar.
ERC-20
Yalnızca Ethereum platformu için tasarlanan ve kullanılan token standardıdır.
ERC-223
ERC-223, kullanıcıların tokenlerini dijital cüzdana güvenli biçimde aktarmalarını sağlayan ve akıllı sözleşmelerle desteklenen Ethereum token standardıdır.
ERC-721
Benzersiz Ethereum tokenleri için kullanılan standarttır.
ERC-777
ERC-20’den türetilen ERC-777, token sözleşmesiyle geriye uyumlu biçimde bağlantı kurma olanağı sağlayan ve alım satımı yapılabilen bir token standardı.
ERC-827
ERC-827, özellikle varlık transferi ve onay işlemleri konusunda ERC 20 standardının mevcut sınırlarının ötesine geçmek için geliştirilmiş ETH token standardıdır.
ERC-884
ERC-884, Delaware şirketleri tarafından ihraç edilen hisse senetlerini alınıp satılabilen ERC-20 tokenleri haline getirmeye olanak sağlayan standarttır.
ERC-948
ERC-948, abonelik hizmeti sunan işletmelerin müşterilerle bağlantı kurması için tasarlanmış ve abonelik tabanlı işlemlere izin veren yeni bir Ethereum token protokolüdür.
Ethereum İyileştirme Önerisi (EIP)
Ethereum İyileştirme Önerileri (EIP); temel protokol özellikleri, istemci API çözümleri ve sözleşme standartları dahil olmak üzere Ethereum platformu için hazırlanan standartları tanımlar.
Ethereum Sanal Makinesi (EVM)
Geliştirilen kodun amaçlandığı şekilde yürütülmesini sağlayan “Turing complete” sanal makinesi olan EVM, her akıllı sözleşme için çalışma ortamı sunar.
Exit Scam
Exit Scam ya da “Exit” dolandırıcılığı, yatırımcıların parasını topladıktan sonra projelerin ortadan kaybolduğu veya kapandığı bir hiledir.
F
Fakeout
Fakeout, alım satım yapanların piyasada yeni trendin ortaya çıktığını düşünmeleri için kandıran, aslında öyle olmayan ani ve geçici harekettir.
Fiat On-Ramp
“Fiat on-ramp”, itibari veya geleneksel para (fiat) ile kripto para alma yöntemidir.
Flash Loan Attack
Flaş kredi saldırıları, kötü niyetli aktörlerin akıllı sözleşmeleri istismar etmesi sonucunda meydana gelir.
Flaş Kredi
Flaş kredi, aynı işlem veya blok içinde belirli miktarda likiditenin ödünç alındığı ve geri ödendiği işlemdir.
Flippening
Ethereum’un piyasa değeri bakımından Bitcoin’i geçtiği varsayımsal bir senaryodur.
FOMO nedir?
İngilizce “Fear of Missing Out (Kaçırma Korkusu)” anlamına gelen kısaltmadır.
Fraud Proof
Fraud Proof, Optimistic Rollup (OR) kullanan merkeziyetsiz ortamda bağ işlevi gören teknolojik bir yöntemdir.
Front Running
Front Running, gelecekte gerçekleşecek bir işlem hakkında bilgi sahibi olan kişinin kendi işlemini sıraya eklemesidir.
Full Node (Tam Düğüm)
Gözlem yapmak ve konulmuş kuralları uygulamak için tüm blockchain geçmişini indiren düğümlerdir.
Fully Homomorphic Encryption
Fully Homomorphic Encryption (Tamamen Homomorfik Şifreleme), şifrelenmiş veriler üzerinde rastgele hesaplama yapmaya olanak tanıyan şema türüdür.
Fungible
Herhangi bir kripto para veya tokenin kendisiyle özdeş diğer kripto para veya tokenle değiştirilebilmesidir.
G
GameFi
Genellikle oynadıkça kazan (P2E) yapımlarıyla ilişkilendirilen GameFi, hem oyun hem de kripto para sektörleri için oldukça yeni bir terimdir.
Gas
Ethereum ağındaki işlem ve akıllı sözleşmeleri yürütmek veya merkeziyetsiz uygulamalar (DApp) oluşturmak için gereken hesaplama miktarını tanımlayan birimdir.
Gas Limiti
Kullanıcının herhangi bir işlemi gerçekleştirmek için harcamak istediği maksimum Gas miktarını ifade eden ve Ethereum platformunda kullanılan bir terimdir.
Gas Ücreti
Ethereum platformunda kullanılan ve işlem başına ödenmesi gereken fiyatı ifade eden terimdir.
Geçici Kayıp
Likidite sağlayıcının, işlem çiftindeki fiyat oynaklığı nedeniyle geçici fon kaybı yaşamasıdır.
Genesis Blok
Yeni bir blockchain oluşturulduğunda işleme konan ve doğrulanan ilk veri blokudur. Genellikle “blok 0” veya “blok 1” olarak adlandırılır.
Geotagged NFT
Coğrafi etiketli benzersiz tokenler (NFT), belirli coğrafi konumlardaki sokak sanat eserlerinin üç boyutlu versiyonlarını içerir.
Geth
“Go Ethereum” ifadesinin kısaltması olan Geth, geliştiricilerin tam Ethereum düğümlerini (full node) çalıştırmasını, madencilik yapmasını ve akıllı sözleşme yürütmesini sağlayan komut satırı arayüzüdür.
Goguen Phase
Cardano’daki Goguen Phase ya da Goguen Aşaması, akıllı sözleşme ve merkeziyetsiz uygulamaların (DApp) geliştirilmesine olanak tanır.
Grup Madencilik
Bireysel madenciliğin aksine grup madenciliği, birden fazla kişinin birlikte madencilik yapmasıdır.
H
Hal Finney
Hal Finney; Satoshi Nakamoto ile birlikte Bitcoin’in gelişimine öncülük eden kriptografi uzmanı ve programcıdır.
Hard Fork (Sert Çatallanma)
Daha önce geçerli olan işlemlerin geçersiz sayılmaya başlandığı ve geçerli olmayan işlemlerin geçerli hale geldiği protokol değişikliğidir.
Hard Fork Combinator
İlk olarak IOHK tarafından tasarlanmış olan “hard fork combinator”, sert çatallanma işlemi gerçekleştikten sonra protokolleri özellikle Cardano blockchain ağıyla birleştirmek için kullanılan bir araçtır.
Hash
Hash, verinin şifrelenmesi ve güvence altına alınmasını sağlayan algoritma tarafından oluşturulan sabit uzunluktaki özet çıktıdır.
Hesap Soyutlama
Hesap soyutlama, akıllı sözleşme hesaplarındaki belirli öğeleri özelleştirerek kullanıcılarla blockchain arasında kurulan etkileşimi kolaylaştırma işlemidir.
Hisse İspatı (Proof of Stake – PoS)
Blockchain bütünlüğünü korumak üzere tasarlanan İş İspatı (Proof of Work) algoritmasına karşı geliştirilmiş konsensüs mekanizmasıdır.
HODL ne demek?
Fiyattan veya piyasadaki değişikliklerden bağımsız olarak, eldeki yatırımı uzun süre boyunca tutmaya dayalı pasif yatırım stratejisidir. HODL terimi, yapılan bir yazım hatası nedeniyle ünlendi.
Howey Testi
Bir varlığın menkul kıymet olup olmadığını belirlemek için kullanılan testtir.
I
Immutable (Değişmezlik)
Değişmezlik, herhangi bir verinin zaman içinde değiştirilememesi durumunu tanımlayan özelliktir.
İ
İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA)
İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA), iki adımlı doğrulama gerektiren bir erişim yöntemidir.
İkinci Katman (Layer 2)
İkinci katman, üzerine inşa edildiği temel blockchain ağının güvenliğini kullanırken yüksek işlem hacmi potansiyeli sunan ölçeklendirme çözümüne verilen addır.
İlk Dex Arzı (Initial Dex Offering – IDO)
İlk dex arzı (IDX), ilk token arzı (ICO) projelerine alternatif olarak geliştirildi.
İlk Token Arzı (Initial Coin Offering, ICO)
Initial Coin Offering ifadesinin kısaltması olan ICO, erken aşamadaki şirketlerin sermaye artırımı için kripto para kullandığı kitle fonlaması veya kitle satışıdır.
İş İspatı (Proof of Work – PoW)
İşlemleri doğrulamak ve yeni blok oluşturmak için son derece zorlu bir matematiksel bulmacayı çözmeyi gerektiren blockchain mutabakat mekanizmasıdır.
İşlem Hacmi
İşlem hacmi; belirli bir gündeki işlem saatleri içinde belirli bir varlığın alıcı ve satıcıları arasında yapılan takas işlemlerinde elde edilen toplam hisse, coin veya token sayısını ifade eder.
İtibari Para (Fiat)
İtibari para (fiat), merkez bankaları gibi merkezi hükümetler tarafından piyasaya sürülen ve ulusal bankacılık sistemiyle desteklenen “yasal” ödeme aracıdır.
K
Konsensüs
Ağ katılımcıları, blockchain üzerindeki blokların sırası ve içeriği konusunda anlaşmaya vardığı zaman konsensüs kurulur.
Konsensüs Mekanizması
Kripto para birimlerinin temel işletim özelliği olarak görülen konsensüs mekanizması, tüm blockchain teknolojisinin başlıca işlevlerinin arkasında yatan ana yapıdır.
Konsorsiyum Blockchain
Verilerin herkese açık olmadığı, blockchain ağının değiştirilemez ve şeffaf yapısının konsorsiyuma paylaşıldığı, özel mülkiyete ait biçimde işletilen blockchain modelidir.
Köprü
Blockchain köprüsü, iki farklı blockchain projesi arasında sorunsuz biçimde veri veya token aktarımı sağlar.
Kripto Kışı
Kripto kışı, kripto ekosistemindeki önde gelen para birimlerinin, elde ettikleri en yüksek değerden önemli ölçüde gerilediği dönemi ifade eder.
Kripto Para
Kripto paralar, işlem güvenliği sağlamak için şifreleme teknolojileri kullanan dijital para birimleridir.
Kriptografik Hash Fonksiyonu
Kriptografik hash fonksiyonları, değişken boyutlu işlem girişinden sabit boyutlu hash değeri oluşturur.
Kurcalama Korumalı Defter
Kurcalama korumalı defter, blockchain dağıtık defterlerinin temel özelliklerini içinde barındıran kayıt sistemidir.
Kurumsal Blockchain
Kurumsal blockchain, spekülasyon dışı iş modellerinde dağıtık defter teknolojisinin kullanılmasıdır. İşletmelerin ihtiyaçlarına göre uyarlanan bu zincirler, özel/gizli veya herkese açık yapıda olabilir.
L
Layer 0
Layer 0, blockchain sisteminin altında çalışan ağ yapısıdır. Blockchain ekosisteminin temelini oluşturan protokol, bağlantı, donanım ve madenci gibi unsurlardan meydana gelir.
Likidasyon / Tasfiye
Tasfiye; varlık veya kripto para biriminin itibari para veya eş değerlerine dönüştürülmesi anlamına geliyor.
Likidasyon Dalgası
Tasfiye işlemlerinin üst üste birikerek ani fiyat değişikliğine neden olmasıdır.
Likidite
Herhangi bir kripto para biriminin, genel piyasa fiyatı etkilenmeden kolayca alınıp satılabilmesidir.
Liquid Staking
Liquid staking, kullanıcıların tokenlerini stake ederken bir yandan da DeFi ekosisteminde kullanmasına olanak tanır.
M
Madenci
Blockchain ağına katkıda bulunmak adına madencilik yapanlara denir.
Madencilik
Kripto para madenciliği, blokların blockchain üzerine eklendiği ve işlemlerin doğrulandığı bir süreçtir. Bu işlemde aynı zamanda yeni Bitcoin’ler ve bazı altcoin’ler oluşturulur.
Mainnet
Kendi teknolojisini ve protokolünü kullanarak kendi ağını çalıştıran bağımsız blockchain yapısıdır.
Memecoin
Şaka amacıyla üretilen ve sahiplerine büyük kazançlar sunduğu iddia edilen kripto paralardır.
Merkez Bankası Dijital Para Birimi (CBDC)
CBDC; hükümet düzenlemeleri veya yasalarına bağlı olan bir merkez bankası tarafından üretilen dijital para anlamına geliyor.
Merkezi Borsa (CEX)
Merkezi borsalar (CEX), fiziksel merkezi bulunan ve sahibi olan şirket tarafından işletilen kripto para alım satım platformlarına denir.
Merkeziyetsiz Borsa (DEX)
Kullanıcıların aracıya ihtiyaç duymadan kripto para alıp satmalarını sağlayan eşler arası platform.
Merkeziyetsiz Otonom İlk Token Arzı (DAO)
ICO sürecine yönetişim modeli getiren ve belirli koşullar sağlandığında destekçilerin fonlarını geri almak için oy kullanabilmelerine izin veren, merkeziyetsiz finansman yöntemlerindendir.
Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO)
Merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO), blockchain tabanlı akıllı sözleşmeler ve bilgisayar tanımlı kurallar aracılığıyla otomatik biçimde yönetilir.
Merkeziyetsiz Uygulamalar (DApp)
Merkeziyetsiz ağ üzerinde çalışan ve tek hata noktası sorunundan kaçınan uygulama türü.
Merkeziyetsiz Yönetişim
Merkeziyetsiz yönetişim; platformu aracısız biçimde çalıştıran, blockchain ağları ve dApp hizmetleri için adil yönetim modeli sunan prosedürleri tanımlar.
Merkeziyetsizlik
Merkeziyetsizlik; dağıtık biçimde bulunan düğüm (node) ve ağ katılımcılarının, ortak amaca ulaşmak için uyumlu biçimde çalıştığı sistemi ifade eder.
Merkle Ağacı
Merkle ağacı, bilgisayar bilimlerinde ve kripto alanında saklanan veya iletilen verilerin bütünlüğünü doğrulamak için kullanılan veri yapısıdır.
Metaverse
Metaverse, gerçek zamanlı etkileşim ve ekonomik yapılar gibi gerçek dünya unsurlarını içeren dijital evrendir. Son kullanıcılara benzeri olmayan bir deneyim sunar.
Miner Extractable Value (MEV)
Maksimal Çıkarılabilir Değer olarak da bilinen Miner Extractable Value (MEV), blok içine hangi işlemlerin ekleneceği hangilerinin hariç tutulacağı ve sıralamanın belirlenmesi gibi yöntemlerle madencinin elde edebileceği kârın ölçülmesine deniyor.
Müşterini Tanı (Know Your Customer, KYC)
Kripto para alım satım platformları ve borsaların müşteri kimliğini doğrulamak için tamamlaması gereken protokollerdir.
O
Onay
Kripto para dünyasında onay, herhangi bir işlem blockchain ağına eklendikten sonra yeni oluşturulan blokların ölçüsüne karşılık gelir.
Ortak İmza Sahibi (Co-Signer)
Kripto para cüzdanı üzerinde kısmi kontrole ve erişime sahip kişi veya kuruluştur.
Otomatik Piyasa Yapıcı (AMM) [Güncellendi]
Otomatik piyasa yapıcı (AMM), otomatik alım satım gerçekleştirerek bağlı bulunduğu borsaya likidite sağlayan sistemdir.
Oyun Kanalları
Blok onay süresini ortadan kaldırarak hızlı oynanışa imkan sağlayan oyun kanalları, blockchain tabanlı oyun dünyasındaki en yeni teknolojik gelişmedir.
P
Parçalama (Sharding)
Ölçekleme amacıyla kullanılan parçalama modeli, blockchain ağının durum ve işlem geçmişini içerecek biçimde birden fazla bölüme ayrılmasıdır. Böylece her parça, paralel biçimde işlenebilir.
Permissionless
Genellikle blockchain ağlarını tanımlamak için tercih edilen bu terim, sistemi kimin ve ne şekilde kullanabileceğine dair kuralları koyan herhangi bir otoritenin olmadığını tarif eder.
Piyasa Değeri / Market Cap / MCAP
Dolaşımdaki kripto paranın toplam değerine karşılık gelir. Kripto paraları sıralamak için kullanılan kriterlerden biridir. *bkz. Dolaşımdaki Arz.
Private Key / Secret Key (Özel / Gizli Anahtar)
Asimetrik anahtarlı şifreleme ile oluşturulan ve hash koduna dönüştürülmüş verilerin şifresini çözmek için açık anahtarla eşleştirilen bir kod parçasıdır.
Proof of Spacetime (Uzayzaman İspatı)
En basit ifadeyle PoSt, ağ katılımcısının depolama adına belirli bir miktar alan harcadığını ispatlamak anlamına gelir.
Protokol
Blockchain üzerindeki fikir birliği, işlem doğrulama ve ağ katılımı gibi etkileşimleri tanımlayan kurallar bütünüdür.
Pseudonymous (Takma İsim)
Tıpkı “Satoshi Nakamoto” gibi takma bir isim kullanmaktır.
Public Address
Public address, açık anahtarın şifrelenmiş hash karşılığıdır. Geleneksel banka hesabı gibi, kullanıcının ödeme almak için kullandığı adrestir.
R
Rug Pull
Geliştiricilerin projeyi terk edip yatırımcılarının parasını aldığı dolandırıcılık türüne “Rug Pull” denir.
S
Saniye Başına İşlem (TPS)
Saniye başına işlem (transactions per second – TPS), herhangi bir bilgisayar ya da ağın saniyedeki işlem veya hesaplama yapma kapasitesini gösteren ölçüdür.
Saniyedeki Terahash Miktarı
Saniyedeki Terahash Miktarı (Th/s), bilgisayar veya madencilik donanımının gücünü gösteren birimdir. Saniyede 1 trilyon (1.000.000.000.000) hash miktarına denk gelir.
Sansür Direnci
Sansür direnci, kullanıcının bir platform veya ağa katılmasını kimsenin engelleyemeyeceği fikri üzerine kurulmuştur.
Satoshi Nakamoto
Bitcoin para birimini geliştiren kişi veya grubun adıdır.
Seed Phrase
Deterministik cüzdan için üretilen anahtar verisinin başlangıç noktasıdır.
Segregated Witness (SegWit)
Bitcoin işlem esnekliğini artırmayı amaçlayan iyileştirme önerisidir (Bitcoin Improvement Proposal – BIP).
Sıcak Cüzdan
Kripto varlıklarının internete bağlı biçimde depolanmasını sağlayan kripto para cüzdanlarıdır.
Sıcak Depolama
Kripto para birimlerine daha hızlı erişilebilmesi için gizli anahtarların çevrim içi biçimde depolanmasıdır. *bkz. Soğuk Depolama.
Soğuk Cüzdan
İnternete bağlanmadan çalışan ve soğuk depolama özelliği sunan kripto para cüzdanı.
Soğuk Depolama (Cold Storage)
Saklama özelliği olmayan donanım cüzdanları, USB’ler, çevrim dışı bilgisayarlar veya kağıt cüzdanlar aracılığıyla kripto para birimlerinin çevrim dışı biçimde depolanmasıdır.
Sözleşme
Geleneksel finansta sözleşme, muhataplar arasındaki bağlayıcı bir anlaşmadır. Kripto para dünyasında akıllı sözleşmeler ise, blockchain üzerindeki işlevleri yürütür.
Spot
Kripto paranın piyasa üzerinde gerçek zamanlı biçimde ödenmesi veya teslim edilmesi için alım ya da satım gerçekleştiren sözleşme veya işleme denir.
Stablecoin
Portföy çeşitlendirme aracı olarak kullanılan, son derece düşük fiyat oynaklığına sahip kripto para birimidir. Altın veya itibari para (fiat) birimlerine sabitlenmiş kripto para birimleri bunlara örnek olarak gösterilebilir.
Stake Etme
Stake etme; Hisse İspatı (Proof of Stake – PoS) kullanan blockchain ağlarında doğrulayıcı olmak ve pasif gelir elde etmek için token kilitlemeye dayanan sistemdir.
T
T-Address (Zcash)
T-Address, gizlilik odaklı kripto para birimi Zcash işlemlerinde şeffaflık talep edildiği zaman kullanılan iki adres türünden biridir.
Tamamen Seyreltilmiş Değer (FDV)
FDV, tüm token arzının dolaşımda olması durumunda kripto para biriminin toplam değeri veya piyasa değeridir.
Taraftar Tokeni
Spor kulüpleri tarafından dağıtılan kripto para birimi olan taraftar tokeni, sahiplerinin yönetim etkinliklerine katılmasına, özel ödül ve indirimler kazanmasına olanak tanır.
Teminat Tokeni
Kripto para sektöründe, ödünç para alırken riski azaltmak için kullanılan varlığa teminat tokeni denir.
Teminatlandırılmış Stablecoin
Tamamı ya da tamamına yakını belli bir rezerv hesabında tutularak güvence altına alınan değeri sabit para birimidir.
Teminatlı Borç Pozisyonu (CDP)
Stablecoin oluşturmak için, akıllı sözleşmelerde teminat kilitlenerek teminatlandırılmış borç pozisyonu tutulur.
Testnet
Geliştiricilerin test yapmak için kullandıkları alternatif bir blockchain ağıdır.
Token İhracı
Token ihracı, yeni token oluşturma ve bunları kripto para biriminin toplam token arzına ilave etme sürecidir.
Token Kilitleme
Token kilitleme, kripto paraların takas edilemediği veya alınıp satılamadığı süreyi ifade eder.
Token Satışı
Token satışı, herhangi bir kripto paranın resmen piyasaya sürülmeden önce kısıtlı sayıdaki yatırımcı grubu için satışa açılmasını ifade eder.
Tokenomics (Token Ekonomisi)
Tokenomics, kripto para lansmanını ve arzını yöneten bir dizi kuraldan oluşan token ekonomisi bilimine verilen addır.
Toplam Kilitli Varlık (TVL)
Kilitlenen toplam varlık, protokol dahilinde stake edilen varlıkların toplamıdır.
U
Unpermissioned Ledger (İzin Gerektirmeyen Defter)
Tek kişi tarafından kontrol edilmeyen, herkesin erişebildiği açık muhasebe defteridir.
Utility Token (Hizmet Tokeni)
Herhangi bir işlemin gerçekleştirilmesi için özel olarak tasarlanmış tokenlerdir.
Uyarlanabilir Durum Parçalama
Elrond tarafından kullanılan Uyarlanabilir Durum Parçalama, iletişim ve performansı iyileştirmek adına tüm parçalama türlerini bir araya getiren yaklaşımdır.
Ü
Ücret Katmanı
Ücret katmanı, kripto para borsası kullanıcılarının para yatırırken veya çekerken kendilerinden tahsil edilecek tutarı belirleyen ücret yapısıdır.
V
Varlık Destekli Token
Varlık destekli tokenler, fiziksel bir varlığın dijital karşılığıdır. İlgili varlık tarafından desteklenirler.
W
Wash Trade
Yatırımcıların aynı kripto para birimlerini hem satıp hem de satın alarak piyasada yapay faaliyet oluşturduğu piyasa manipülasyonu biçimidir.
Y
Yetki İspatı (Proof of Authority – PoA)
Kimliğin hisse biçiminde kullanıldığı ve işlemlerin nispeten hızlı gerçekleşmesini sağlayan blockchain konsensüs mekanizmasıdır.
Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (dPOS)
Hisse İspatı (PoS) ve İş İspatı (PoW) konsensüs algoritmalarına karşı geliştirilmiş alternatif.
Yıllık Faiz Oranı (APR)
Yıllık faiz oranı (APR), bir borçlunun her yıl ödemesi gereken faiz miktarıdır.
Yıllık Getiri Oranı (APY)
Yıllık getiri oranı (APY), belirli bir yatırımın ardından yıl sonunda kazanılacak getiri oranını temsil eder.
Yönetişim
Kripto para ekosisteminde yönetişim, var olan proje ile ilgili karar verme yetkisine sahip kişi veya kurumları ifade eder.
Yönetişim Tokeni
Yönetişim tokeni, ekosistemi etkileyecek kararlar için oy kullanma hakkı sunar.
Yüzde 51 Saldırısı
Ağ üzerindeki bilgisayar gücünün veya hash oranının yarısından fazlasının tek kişi veya grubun elinde olması durumunda yüzde 51 saldırısı söz konusudur.
Z
Zincir Üstü
Blockchain üzerine kaydedilen ve tüm katılımcılarla paylaşılan işlemler, zincir üstünde gerçekleşir.
Zincirin Yeniden Düzenlenmesi
Düğüm operatörlerinin, yeni ve daha uzun veri zincirleri oluşturmak için blokları değiştirmesi ve yeni versiyonun benimsemesini sağladıkları süreçtir.